بنفشه آفریقایی محبوبترین گل جهان
بنفشه آفریقایی یکی از محبوبترین گلهای جهان
مقدمه
بنفشه افریقایی در بین مشهورترین گل های جهان از جذاب ترین و زیبا ترین آن ها محسوب می شود .
باید اذعان نمود اگر چه لذت پرورش این گل زیبا و ایجاد محیط دلپذیر برای بسیاری از مردم جهان یک آرزوی دیرینه است با این حال در هر سال میلیون ها گلدان بنفشه افریقایی در نتیجه ی عدم اطلاع از پرورش نگهداری و احتیاجات واقعی آن از بین میرود .سهولت رورش و ازدیاد بنفشه افریقایی از دلایل دیگر محبوبیت این گیاه است . پنجره های پر نور اتاق پذیرایی و یا آشپزخانه به دلیل تبخیر آب مناسب ترین محل برای قرار دادن گلدان های بنفشه افریقایی است .درجه حرارت متعادل یعنی همان هوایی که ما در آن زندگی می کنیم برای پرورش بنفشه افریقایی نیز مناسب است .
تاریخچه ی پیدایش بنفشه افریقایی :
در حدود سال 1865 دکتر دیوید لیو ینگستون اولین کاشف اروپایی بود که هنگام ردیابی سرچشمه ی رود نیل سر راه خود با گیاه بنفشه افریقایی برخورد کرد .لیکن در حقیقت بنفشه افریقایی در سال 1892 توسط بارون والتر فونت سنت پل که در افریقای شرقی بود کشف گردید .او به افتخار خانواده ای که برای اولین بار این گیاه را کشف نموده بود ان را سنت پولیا نام گذاری کرد . این گیاه در کشور آلمان به نام بنفشه اوزامبارا نیز معروف می باشد .
زادگاه اصلی بنفشه افریقایی :
این گیاه در مناطقی که دارای آب و هوای حاره ای است در انجا درجه حرارت روز و شب در طول سال بین 24 تا 27 درجه سانتیگراد در نوسان است و رطوبت نسبی هوا نیز در حدود 90 در صد است این شرایط پدید اورنده ی محیطی بسیار مناسب برای رشد و شکوفایی گیاهان می باشد .
بنفشه افریقایی در رده بندی گیاهی :
بنفشه افریقایی گیاهی است تخم زا که تخم های خود را در جنین یعنی بخش ماده ی گل که تخمدان نامیده می شود تشکیل می دهد و گیاهی است که سلول های مخصوصی برای منظور های مختلف تولید می کند . این گیاهی نهاندانه بوده و بذرهای آن در تخمدان گل محفوظ می ماند . جزء گیاهان دو لپه ای است بدین معبی که بذر های گیاه هنگام جوانه زدن دارای دو برگ کوچک شبیه به دو لپه می باشند . این گیاه از تیره ی گسنر یاسه می باشد.
خصوصیاتگیاهی اعضای این تیره:
بنفشه افریقایی لوله ی جام کوتاه دارد جام گل معمولا دو لبه است یعنی به دو دسته گلبرگ های بال و پایین تقسیم می شود . هر یک از گل ها دارای دو تا چهار بساک که عضو مسئول تولید گرده بوده و به انتهای گل متصل است و نزدیک تخمدان قرار دارد . ساقه که گل ها را بر روی خود نگه می دارد از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل می گردد .
رنگ گل بنفشه افریقایی :
رنگ بنفش در یک دوره گلدهی ممکن است به صورت تیره و یا روشن درآید و در دوره ی دیگر ی به علت نوسانات اسیدی یا قلیایی بودن خاک در آثر ابیاری و یا کوددهی تبدیل به ارغوانی و یا بنفش شود .
سبزی برگ بنفشه افریقایی:
گاه برگ به صورت دو رنگ نمایان می شود . علت آن وجود رنگدانه هایی است که در هر سلول برگ وجود دارد . این رنگدانه ها کلروفیل کاروتن و آنتوسیانین می باشند .
ابلقی برگ های بنفشه افریقایی :
دلیل به وجود آمد ن این پدیده در برگ ها موجود نبودن رنگدانه های کلروفیل در قسمتی از برگ می باشد . گیاه با برگ های ابلق عموما گیاهان ضعیف تری هستند و احتیاج به مراقبت و توجه بیشتری دارند . رعایت بعضی نکات پرورشی مانند هوای نسبتا خنک نور کمتر و استفاده از کود بدون نیتروژن باعث بروز برگ های ابلق می گردد .
ریشه ی گیاه بنفشه افریقایی:
اغلب توجه زیادی به بنفشه افریقایی نمی شود در حالی که ریشه لنگرگاه گیله است و دارای اهمیت ویپهای می باشد طبق یک تحقیق دانشگاهی یک گیاه حدود 130 برابر سطح روی زمین در زیر زمین جهت رشد خود به جا نیاز دارد . ریشه چهار وظیفه ی عمده در گیاه دارد :
1 ) ریشه لنگرگاه گیاه در خاک است .
2 ) ریشه آب و مواد را جذب می کند .
3 ) آب و مواد غذایی را از خاک به کلیه ی قسمت های گیاه منتقل می کند .
4 ) ریشه محل ذخیره مواد غذایی برای گیاه است .
شکل و اندازه ی گیاه :
به طور کلی این گیاه به دو شکل رشد می کند :
1 ) رشد گیاه با برگ های متقارن و مشابه گل رز که بسیار رایج است .
2 ) رشد گیاه که به صورت رونده که اغلب برای قرار دادن در گلدان های اویز بسیار مناسب است.
این گیاه را به چهار دسته تقسیم بندی می کنند : مینیاتور نیمه مینیاتور استاندارد و لارپ
عوامل پرورشی محیط :
درجه حرارت
دمای مناسب برای پرورش ونگهداری بنفشه افریقایی در طول روز بین 21 الی 23 و در طول شب بین 15 الی 18 درجه سانتیگراد باشد . کاهش دما در شب باعث استراحت گیاه می شود تا بتواند نیروی رشد خود را برای روز بعد ئخیره نماید . به طور کلی این گیاه هوای گرم تا 27 درجه سانتیگراد را در صورتی که آب کافی در اختیار داشته باشد بسیار دوست دارد . از طرف دیگر دمای پایین تر از 10 درجه ی سانتیگراد به رشد و گلدهی گیاه صدمه می زند . این گیاه دارای ساخت سلولی ظریفی است که باعث می شود نتواند دمای پایین را تحمل نماید.
رطوبت
بنفشه افریقایی در مناطق گرم افریقا در نزد یکی آبشارها و رودخانه ها و در محلی که بارندگی به تناوب وجود دارد زندگی می کند . رطوبت نقش مهمی در سلامتی و زیبایی گیاهان نقش بسیار مهمی دارد . ایجاد رطوبت نسبی بین 50 تا 70 درصد در اطراف گیاهان باعث رشد بهتر و گلدهی بیشتر می گردد .
هر چه مقدار رطوبت در اطراف برگ های گیاه بیشتر باشد مقدار آبی که از طریق عمل تبخیر از گیاه خارج می شود کمتر خواهد بود ودرنتیجه گیاه به آب کمتری نیاز خواهد داشت . عمل تبخیر خود به تنهایی مسئول حرکت آب در خاک و ریشه ی گیاه و در نتیجه برگ ها نمی باشد بلکه فقط یگی از عوامل کلی است که باعث جذب آب به وسیله ی ریشه ها می گردد .
جریان هوا
نصب هواکش جهت افزایش جریان هوا در اطراف گیاهان ضروری است ولی باید دقت شود که درجه تهویه آرام بوده و جریان هوا در قسمت های فوقانی اتاق ایجاد شود تا کوران هوا به طور مستقیم بر روی گیاهان اثر نگذارد . در اتاقی که رفت و آمد وجود دارد نصب دستگاه تهویه ضرورتی ندارد زیرا رفت و آمد اشخاص در طول روز باعث ایجاد باد و گردش هوا می گردد . گاه با نیمه باز کردن پنجره جریان هوای مناسب در اتاق ایجاد می گردد .
نور
یکی از مهم ترین جنبه های پرورش و رشد این گیاه نور می باشد . شعاع های نور به صورت موجی در فضا حرکت می کنند و به خاطر همین خصوصیت حرکت نور است که دانشمندان حرکت نور را بر حسب طول موج آن ها به گروه های اشعه ایکس ماورابنفش و اشعه معمولی قابل رویت تقسیم نموده اند .
آب و گیاه
برای این که گیاه بنفشه افریقایی بتواند 30 گرم بافت جدید تولید کند حدودا 12 لیترآب باید جذب ریشه ها گردد . بافت های این گیاه از 75 الی 95 در صدآب تشکیل می شود .
آبیاری گیاه بنفشه افریقایی:
در آبیاری بنفشه افریقایی عوامل متعددی موثر ند از قبیل اندازه ی گلدان شدت نور سن گیاه نوع گلدان نوع گیاه دمای محیط و نوع خاک .
انواع گلدان
گلدان سفالی گلدان پلاستیک گلدان سرامیک
اندازه ی گلدان
این گیاه در گلدان هایی که بیش از حد بزرگتر از اندازه ی گیاه باشند قادر به رشد مناسب نمی باشند . ریشه ها در گلدان های بیش از حد بزرگ به اصطلاح گم می شوند خاک برای مدت طولانی مرطوب مانده و گیاه به کندی رشد می کند .
در هنگام کاشت گیاه در وهله ی اول شروع به ریشه زایی می کند پس از تکمیل این مرحله است که قسمت های دیگر گیاه شروع به رشد می کنند بنابراین هر چه گلدان کوچکتر باشد این مراحل بهتر و سریعتر صورت می گیرند و گیاه زودتر به مرحله ی گلدهی می رسد .
?مشخصات و انواع خاک :
خاک از نظر کشاورزی ازسه جز خاک رس شن و هموس می باشند لیکن این نوع خاک برای پرورش گیاهان آپارتمانی و به خصوص برای پرورش بنفشه افریقایی به دلایل متعددی مناسب نیست زیرا به علت فشردگی ذرات ان خصوصیت لازم را ندارد . این نوع خاک اغلب حاوی انواع باکتری ها و موجودات ذره بینی زیان آور بوده و رطوبت را برای مدت طولانی در خود نگاه نمی دارد .
یک خاک خوب را می توان با این صفات توصیف کرد : آزاد سبک پر خلل وفرج زهکش دار ونرم . با استفاده از مواد مختلف می توان به یک مخلوط مناسب دست یافت یک ترکیب نهایی خوب از نظر حجم باید شامل 55 درصد مواد الی 30در صد منافذ خالی 15 در صد هوا در منافذ باقی مانده باشد . چنان چه این نسبت تغییر کند و مقدار هوای موجود در خاک به میزان کمتری برسد کاهش هوای خاک زنگ خطری برای نابودی گیاه خواهد بود .
زمانی که خاک تغییر کند اثرات زیر بر رمی رشد گیاه ظاهر می گردد که به شرح زیر می باشد .
گیاه به کندی رشد می کند. اندازه ی گیاه کوچک می شود.
رنگ برگ ها سبز کم رنگ یا زرد می شود . گیاه گل های کمتری تولید می کند. اندازه ی هر یک از گل ها از حد معمولی کوچکتر است .
تغذیه گیاه :
عناصر اصلی
عناصر اصلی به موادی گفته می شود که مقادیر زیادی از آن ها برای رشد گیاه مورد نیاز است این مواد عبارتند از نیتروژن فسفر پتاسیم کلسیم منیزیم و گوگرد . این گروه خود به دو دسته ی مواد درجه اول و مواد درجه دوم تقسیم می گردند :
مواد درجه یک : نیتروژن فسفر پتاسیم
مواد درجه دوم : منیزیوم کلسیم گوگرد
نیتروژن
منشاء سبزی برگ کلیه گیاهان است و نقش حیاتی در زندگی بنفشه افریقایی و به خصوص تولید برگ های سبزآن دارد .به عنوان جزئی از مولکول کلروفیل نیتروژن به عمل فتو سنتز یعنی مهم ترین عمل شیمیایی که در گیاه صورت می گیرد ارتباط دارد .
فسفر
بیشترین نیروی شیمیایی که یک بنفشه افریقایی جهت رشد گل دهی و تشکیل بذر نیاز دارد از ترکیبات فسفری تامین می گردد . هم چنین باعث می شود که برگ ها محکم و قوی شوند .
پتاسیم
پتاسیم سیال ترین عنصر در گیاه بنفشه افریقایی است . تاثیر پتاسیم بیشتر در ایجاد مقاومت در گیاه در برابر بیماری ها استقامت در هوای سرد جذب مواد به قسمت های برگ و گل گیاه و مقاومت در برابر حشرات می باشد .
منیزیم
منیزیوم جزء کوچکی از مولکول کلروفیل گیاه مذکور را تشکیل می دهد و در عین حال در عمل جذب مواد دیگر توسط ریشه را دارد .
کلسیم
عنصری است که نقش پیوند دهنده را دارد . بیشترین کلسیمی که جذب ریشه ها می گردد جهت اتصال سلول های منفرد گیاه است . رشد ریشه ها به کمک کلسیم صورت می گیرد . این عنصر به خنثی نمودن اسید های آ لی سلول های گیاهی کمک می کند و یکی از ثابت ترین عنصرها در بافت گیاه است .
گوگرد
این عنصر ماده ی اصلی در ترکیب کلیه ی پروتئین های موجود در پروتوپلاسم سلول ها است . این عنصر باعث رنگ سبز برگ ها و رشد ریشه ها می گردد . ساخت پروتوپلاسم نیز بستگی به گوگرد دارد .
آفات و بیماری ها
در حدود 25 گونه از حشرات به عنوان آفت بنفشه افریقایی شناخته شده اند که کمتر از 10 گونه ی ان ها دارای اهمیت اقتصادی داشته و زیان می رسانند و باید مورد توجه پرورش دهندگان قرار بگیرند .
آفات
کنه ی سیکلمه
حشره ی هشت پایی است که به چشم دیده نمی شود . این حشره شیره ی گیاه را می مکد و بیشتر به قسمت های جوان و نرم گیاه جهت تغذیه حمله میکند . کنه ها انواع مختلفی دارند : کنه ی عنکبوتی یا دو نقطه ای و کنه ی قرمزدو نوع از کنه می باشند . علائم وجود کنه در بنفشه افریقایی به شرح زیر است :
1 ) برگ های میانی کوتاه شده و دور خود می پیچند .
2 ) ساقه ها و برگ ها شکننده می شوند .
3 ) ماده ی چسبنده ی زرد رنگی بر روی برگ ها ظاهر می شود .
4 ) پرزهای گیاه به طور غیر عادی زیاد می شود .
5 ) ساقه های گل کوتاه شده و به سختی از لابلای برگ ها بیرون می آیند .
6 ) گل ها معمولا باز نمی شوند و اگر باز شوند گلبرگ ها نا مرتب بوده و لکه هایی بر روی آن ها دیده می شود . این علائم ممکن است در اثر نور شدید و یا کود نیز بر روی برگ ها دیده شود .
برای مبارزه و پیشگیری با کنه ها معمولا نصف قاشق چای خوری مالتیون و یا یک سم مشابه را در یک لیتر آب ولرم حل نموده و به دفعات بر روی برگ ها اسپری می کنند .
بیماری های ویروسی
عفونت هایی که بنفشه افریقایی به آن دچار می شود وابسته به گروه بیماری های ویروسی و قارچی است .
ویروس ها به وسیله ی حشرات ناقل به میان گلدان های بنفشه ی افریقایی برده می شوند . تشخیص عفونت ویروسی از سایر بیماری ها کار مشکلی است . کمبود غیر آلی مسمومیت وجود کنه ها قاچ ها آب سرد رسوبات نمک نور شدید هوای سرد باعث به وجود امدن شرایط مساعدی برای حمله ی بیماری ها ی ویروسی می شود . قسمت های جوان گیاه در برابر حمله ی بیماری ویروسی آسیب پذیر ترند .
قا رچ های بیماری زا
در حدود هشتاد هزار نوع مختلف قارچ شناسایی شده است . لیکن خوشبختانه فقط تعداد کمی ازآن ها بر روی بنفشه افریقایی اثر می گذارند . نشانه های خسارت قارچ بر روی بنفشه افریقایی به شرح زیر است :
1 ) کاهش کلروفیل در گیاه و در نتیجه افت کارایی عمل فتو سنتز .
2 ) از بین رفتن سلول های ریشه که باعث بروز تغییراتی در برگ ها ظاهر می گردد .
3 ) تقسیم سرطانی سلول ها که گره یا تاول تولید نموده و باعث بروز اختلال در رشد گیاه می شود .
4 ) هاگ ها در بافت گیاه نفوذ کرده و راه انتقال خوراک وآب را به قسمت های مختلف گیاه مسدود می کنند .
5 ) عفونت های ثانوی صورت می گیرد (ویروس ها باکتری ها حشرات و دیگر قارچ ها .
بیماری پوسیدگی یا کپک قارچی
بیماری سفیدک
بیماری سفیدک خطری بسیار جدی برای بنفشه افریقایی است شرایط محیطی از قبیل رطوبت بیش از حد جریان هوای کم درجه حرارت پایین در طول شب و به دنبال آن دمای بالا در روز و کمی نور باعث بروز این بیماری می شود . علائم مشخصه ی این بیماری رشد قارچ های سفیدی یا خاکستری رنگ کرکی و ریش دار در سطح برگ است . رشد این قارچ ها در قسمت برگ ها ساق ها گل ها و یا پشت قسمت گلبرگ ها صورت می گیرد . این قارچ را می توان با اسپری نمودن با مقداری بنومیل از بین برد .
منابع :
1 – تکنیک های کنترل عوامی محیطی در ازدیاد و پرورش نباتات – مهندس یوسف حجازی
امور فنی و هنری – سازمان پژ وهش – 1362
2_ ازدیاد نباتات – میانی و روش ها – ترجمه دکتر مرتضی خوشخوی انتشارات دانشگاه شیراز – 1368
3 _ پرورش نگهداری و تکثیر گیاهان آپارتمانی – دکتر محمد صانعی شریعت پناهی – دکتر محمد مهدی فیاض – مرکز نشر سپهر – 1371
4 _ پرورش گل در باغ خانه و آپارتمان – مهندس حسن حسنی زاده – دو جلد – 1370